مطالعات پترولوژی و ژئوشیمی ناحیه کوه کمر زرد و سنگ های اطراف آن، خراسان رضوی

منطقه مورد مطالعه در شمال شرق ایران و در 15 کیلومتری شمال تربت حیدریه در زون ایران مرکزی واقع شده است. این منطقه دارای ترکیب سنگ شناسی متنوعی بوده و از سنگ های آذرین، دگرگونی و رسوبی تشکیل شده است. به طور کلی این مجموعه شامل آمیزه های رنگین (هارزبورگیت ها، پیروکسنیت ها، دیابازها، پلاژیوگرانیت ها و واحدهای دگرگونی و رسوبی مرتبط با آنها)، توده های نفوذی (متا دیوریت ها، پیروکسن دیوریت ها، پیروکسن دیوریت های ساب ولکانیک و هورنبلند دیوریت ها) و سنگ های ولکانیکی (تراکی آندزیت-ها، ریولیت ها و داسیت ها) می باشد. از دیگر سنگ های منطقه می توان به توف ها و آگلومراها اشاره کرد که از وسعت قابل توجهی برخوردارند. مطالعات صحرایی و پتروگرافی این سنگ ها نشان می دهد که توف های منطقه، نوعی کریستال لیتیک توف با ترکیب داسیتی می باشند. آگلومراها نیز بیشتر از دانه های آذرین (به ویژه دیوریت) و زمینه ریولیتی تشکیل شده است. بررسی های پتروگرافی و ژئوشیمی سنگ های منطقه نشان می دهد که در تشکیل آنها اختلاط و آلایش ماگمایی سهم به سزایی داشته است. دیاگرام های هارکر نیز بیانگر این مطلب است که این سنگ ها دارای ارتباط ژنتیکی مشخصی با یکدیگر می باشند و از ماگمای واحدی منشأ گرفته اند. با استفاده از دیاگرام های تعیین سری ماگمایی، سنگ های دیوریتی و دیابازی ماهیت تولئیتی دارند و ماهیت سنگ های ولکانیکی نیز کالک آلکالن معرفی شده است. براساس دیاگرام های عنکبوتی، تمامی این نمونه ها در rb، pb، u و th غنی شدگی و در ba و nb تهی شدگی نشان می دهند. سنگ های مورد مطالعه براساس دیاگرام های تکتونو ماگمایی بیانگر تعلق آنها به بازالت های کمان های ماگمایی است. با قبول اینکه اقیانوس نئوتتیس در زمان کرتاسه فوقانی بطور کامل بسته شده است، کشش های بعد از فشارش این تصادم، موجب فعالیت های آتشفشانی و پلوتونیسم بعدی بویژه در زمان های ائوسن ـ الیگوسن در این ناحیه گردیده است؛ به طوری که سنگ های دیوریتی درون قاره ای جزئی از این ماگماتیسم محسوب می-شوند. بر پایه محاسبات ژئو ترمو بارو متری، ترکیب پلاژیوکلازهای سنگ های مورد مطالعه در گستره ای بین an2.26 تا an66.98 در محدوده آلبیت تا لابرادوریت، ترکیب کلینو پیروکسن ها در محدوده اوژیت و اوژیت دیوپسیدی و ترکیب آمفیبول ها در قلمرو آمفیبول های کلسیک و fe – mg – mn دار، قرار می گیرد. میانگین دما و فشار حاکم بر ماگما در زمان تشکیل کانی های کلینو پیروکسن و آمفیبول در سنگ های مورد مطالعه در حدود 1050 تا 1200 درجه سانتی گراد و 2/4 تا 5/8 کیلوبار بوده است.